نامهای مردم
قرآن کریم خیلی کم اشخاص را به صراحت نام می برد؛ از این روی افراد اندکی نامشان در قرآن آمده است که در اینجا به آنها اشاره می کنیم:
1. زید؛ وی پسرخوانده رسول خدا بود که در جنگ موته به شهادت رسید. نام وی در سوره احزاب آیه 37 آمده است.
2. عمران؛ این کلمه سه بار در قرآن آمده است (سوره آلعمران، آیه33و35 و سوره تحریم، آیه12) که مراد پدر حضرت مریم است. نام پدر حضرت موسی هم عمران است که در قرآن کریم ذکر نشده است. برخی احتمال دادهاند که وی پیامبر بوده است.
3. تُبّع؛ این کلمه در دو آیه آمده است. (دخان، آیه37 و ق، آیه14) وی پیش از اسلام میزیسته است. از برخی کلمات استفاده میشود که وی از شاهان قبیله حمیر بوده که در یمن پادشاهی میکرده است و به جهت کثرت پیروانش او را «تُبّع» گفتهاند؛ ولی ظاهراً واژه تبع لقب پادشاهانی بوده که در دوران جاهلیت در یمن حکومت میکردند.
4. لقمان؛ این کلمه دو بار در قرآن کریم در سوره لقمان آمده است. وی مردی حکیم، عالم و عابد بود که خدای متعال به او عنایت داشته، توفیقاتی را نصیبش کرده بود؛ ولی پیامبر نبود.
5. جالوت؛ این کلمه 3 بار در قرآن کریم (بقره، آیه250، 251 و252) آمده و غیر منصرف است. وی یکی از پادشاهان ستمگر میان بنیاسرائیل است که در جنگی که به فرماندهی طالوت با صورت گرفت به دست داود کشته شد.
6. طالوت؛ این کلمه 2 بار در قرآن کریم (بقره، آیه248 و250) آمده و غیر منصرف است. وی به دست پیامبری پس از حضرت موسی، به فرماندهی برای مبارزه با سپاه جالوت برگزیده شد و در نبرد پیروز شد. داستان طالوت و جالوت در سوره بقره آیه247-252 آمده است.
7. قارون؛ این کلمه غیر عربی و غیر منصرف است و در چهار آیه قرآن کریم(قصص، آیه76، 79؛ عنکبوت، آیه39؛ غافر، آیه24) آمده است. از قرآن کریم استفاده میشود که وی از قوم حضرت موسی و دارای ثروت هنگفتی بوده است به گونهای ضرب المثل برای ثروتمندی شده است. وی طغیان کرد و خدای متعال او را با ثروتش در زمین فروبرد.
8. آزر؛ این کلمه غیر عربی و غیر منصرف است و یکبار در قرآن کریم (انعام، آیه74) آمده است. در مورد اینکه آیا آزر پدر حضرت ابراهیم بوده یا نه اختلاف نظر است. قرآن کریم کلمه ابیه را به کار برده است. و با توجه به آیات دیگر معلوم میشود که وی پدر واقعی ابراهیم نبوده است؛ بلکه یا عموی او بوده و یا پدر خوانده او بوده است. آن آیات چنین است. «أَمْ کُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قالَ لِبَنِیهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِی قالُوا نَعْبُدُ إِلهَکَ وَإِلهَ آبائِکَ إِبْراهِیمَ وَإِسْماعِیلَ وَإِسْحاقَ إِلهاً واحِداً وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»[1] در این آیه به اسماعیل که عموی یعقوب است عنوان اب گفته شده است.
«إِذْ قالَ لأَِبِیهِ یا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا یَسْمَعُ وَلا یُبْصِرُ وَلا یُغْنِی عَنْکَ شَیْئاًیا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جاءَنِی مِنَ الْعِلْمِ ما لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ صِراطاً سَوِیًّا یا أَبَتِ لا تَعْبُدِ الشَّیْطانَ إِنَّ الشَّیْطانَ کانَ لِلرَّحْمنِ عَصِیًّا یا أَبَتِ إِنِّی أَخافُ أَنْ یَمَسَّکَ عَذابٌ مِنَ الرَّحْمنِ فَتَکُونَ لِلشَّیْطانِ وَلِیًّا قالَ أَ راغِبٌ أَنْتَ عَنْ آلِهَتِی یا إِبْراهِیمُ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ لأََرْجُمَنَّکَ وَاهْجُرْنِی مَلِیًّا
قالَ سَلامٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کانَ بِی حَفِیًّا» از این آیات استفاده میشود که آزر بتپرست بوده و گفتوگوی ابراهیم با آزر در دوره جوانی و پیش از شکستن بتها بوده است.
«وَما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهِیمَ لأَِبِیهِ إِلاَّ عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَها إِیَّاهُ فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ للهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهِیمَ لأََوَّاهٌ حَلِیمٌ»[2] در همان دوره جوانی هنگامی که ابراهیم فهمید که آزر دشمن خداست از او بیزاری جست.
« رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسابُ» در دوره پیری و هنگامی که خدای متعال اسماعیل و اسحاق را به او هدیه کرد و به کمک اسماعیل کعبه را ساخت از خدای رحمان میخواهد پدرش و مؤمنان را بیامرزد. از این آیات نتیجه میگیریم که آزر پدر ابراهیم نبوده است.
9. هامان؛ این کلمه معرب «هومان» عبری و به معنای ستوده و غیر منصرف میباشد و در قرآن کریم 6 بار تکرار شده است. از قرآن کریم استفاده میشود که وی مقام بلندی نزد فرعون داشته و به گفته برخی وزیر فرعون بوده است.
10. مریم؛ این کلمه معرب «میریوم» عبری یا «ماریه» یونانی است و غیر منصرف میباشد و 34 بار در قرآن کریم تکرار شده است. وی مادر حضرت عیسی میباشد و از زنان والا مقام و برتر جهان است.
